مسئله قره باغ کوهستانی

پیشینه تاریخی
آرتساخ ( قره باغ) بخش لاینفک ارمنستان تاریخی است
در دوره اورارتو ( قرون ۹-۶ ق.م) آرتساخ بخشی از پادشاهی ارمنستان شرقی بود که خیلی زود تحت حاکمیت ایران در آمد.آرتساخ در این دوره ابتدا بخشی از مرزبانی ارمنستان و سپس در زمان حاکمیت اعراب بخشی از فرمانداری آرمنیا بوده است. آرتساخجزئی از پادشاهی باگرادونی های ارمنستان سپس بخشی از حکومت زاکاریان رمنستان بوده است (قرون ۱۲-۱۳)
در قرون پس از آن آرتساخ با حفظ ویژگی ارمنی و نیمه مستقل خود تحت حاکمیت فاتحان متعدد بوده است

قبل از دوره اتحاد جماهیر شوروی
مسئله و مناقشه اساسی قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۱۷ در نتیجه فرو پاشی امپراطوری روسیه و تشکیل سه حاکمیت قومی تحت نام جمهوری ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در منطقه قفقاز پدید آمده است. ساکنان قره باغ کوهستانی که ۹۵ در صد آنان ارامنه بودند، با برگزاری اولین گردهمائی خود، قره باغ را بعنوان یک نهاد سیاسی اداری مستقل اعلام، شورای ملی و دولت انتخاب نمودند. در سالهای ۱۹۲۰-۱۹۱۸ قره باغ کوهستانی کلیه نهادهای حکومتی از جمله ارتش و حاکمیت رسمی را دارا بود. در پاسخ به ابتکارات صلح آمیز مردم قره باغ کوهستانی جمهوری آذربایجان دست به عملیات نظامی زد

قره باغ کوهستانی در سالهای حکومت اتحاد جماهیر شوروی
جمهوریهای سوسیالیستی آذربایجان و ارمنستان در سال ۱۹۲۲ در پروسه تشکیل اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفتند. ولی تنها در بخشی از سرزمین قره باغ، در تاریخ ۷ جولای ۱۹۲۳ با تصمیم کمیته اجرائی مرکزی اتحاد جماهیر شوروی سرزمین خود مختار قره باغ کوهستانی در قلمرو جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شکل گرفت ، که با آن ظاهرا نه تنها مسئله اساسی قره باغ حل نشد بلکه بطور موقتمسکوت ماند.علاوه بر آن همه کار انجام شد تا ارمنستان هیچگونه مرز زمینی با سرزمین خود مختار قره باغ نداشته باشد

مرحله فعلی مسئله و مناقشه قره باغ
مرحله فعلیمناقشه قره باغ کوهستانی از سال ۱۹۸۸ زمانیکه حاکمان آذربایجان در پاسخ به درخواست استقلال ساکنان قره باغ کوهستانی کشتار ارامنه ساکن را سازمان دهی کرده و در سراسر آذربایجان، بویژه در سومگائیت، باکو و گیروآباد دست به تجزیه های قومی زدند آغاز شد
در ۱۰ دسامبر سال ۱۹۹۱ مردم قره باغ کوهستانی طی یک همه پرسی موجودیت جمهوری قره باغ کوهستانی را تائید و اعلام نمودند، امری که تماما با حقوق و نرمهای بین المللی و روح و کلمه قوانین آن روزهای اتحاد جماهیر شوروی مطابقت داشت
در ماه مارس ۱۹۹۴ آذربایجان، قره باغ کوهستانی و ارمنستان پیمان آتش بس امضا نمودند که صرف نظر از نادیده گرفته شدن گاه و بی گان آن تا به امروز به قوت خود باقیمانده است
جهت حل مناقشه قره باغ مذاکراتی با میانجیگری روسای گروه مینسک (روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه) شورای امنیت و همکاری اروپا در حال انجام است

موضع ارمنستان در ارتباط با مناقشه قره باغ
ارمنستان معتقد است که حل مناقشه قره باغ بدون حضور تمام و کمال یکی از طرف های در گیر یعنی قره باغ کوهستانی امکان پذیر نمیباشد. ارمنستان معتقد است که حل مناقشه باید با تکیه به موارد زیر صورت پذیرد
-شناسائی حق تعیین سرنوست مردم قره باغ کوهستانی باید محور اصلی حل مناقشه قره باغ کوهستانی باشد
-قره باغ کوهستنانی باید با ارمنستان راه ارتباط زمینی مستمر، بدون موانع و تحت حاکمیت طرف ارمنی داشته باشد
-امنیت قره باغ کوهستانی باید از ضمانت بین المللی برخوردار باشد